W dzisiejszym kąciku językowym nowe przydatne wyrażenie po rumuńsku: dupa boli.
Świat nie jest taki duży, a życie pełne niespodzianek; jeśli więc znajdziecie się nagle w Rumunii i będziecie chcieli wyjaśnić swój kiepski stan przebytymi chorobami, to wiecie już jak. Dupa boli znaczy po chorobach.
W tym miejscu nasuwa się dygresja. Zrównoważenie produkcji i dekompozycji (wliczając po stronie dekompozycji również naszą cywilizację) jest naszym cywilizacyjnym marzeniem. Troszcząc się o przyszłość, wielkie nadzieje pokładamy właśnie w „rozwoju zrównoważonym”. Ale to jest pojęcie nieprecyzyjne, a nawet mylące. „Rozwój zrównoważony” to oksymoron, zwrot wewnętrznie sprzeczny, tak jakbyśmy powiedzieli „rozwój stagnacyjny”. Tymczasem zasadą naszej cywilizacji jest właśnie rozwój – wszystkiego ma być coraz więcej; dobrobyt jest synonimem wzrostu (a nie stałości) wszystkich wskaźników – zatrzymanie dochodu narodowego stałym poziomie jest synonimem kryzysu. Ale fizyka jest nieubłagana: każdy wzrost, to brak równowagi – żeby wszystko co rośnie, pobiera więcej niż oddaje. Termin „rozwój zrównoważony” zawiera oszukańczą sugestię, że wzrost może być za darmo. Nie może! Lepszy jest odpowiednik angielski – sustainable development, czyli rozwój możliwy-do- podtrzymania”, inaczej rozwój, który jeszcze jakiś czas potrwa.
January Weiner "Czy istnieje równowaga w przyrodzie? Fakty i mity," 2009 r.
W branży pszczelarskiej odpowiednikiem słowa "broiler" jest "mięso". Pszczoły, których instrumentalną rolą jest produkcja dodatkowego "pogłowia pszczół" nazywa się "pszczołami mięsnymi", pszczołami hodowlanymi na "mięso", a sam czerw pszczeli (młode pszczoły przez przepoczwarczeniem się) określa się jako "mięso". W pasiekach, które specjalizują się w tego typu produkcji w zasadzie rola pozyskiwania miodu schodzi na dalszy plan lub nie istnieje. W związku z tym, pszczoły karmi się cały sezon paszą (przemysłowo produkowanymi substytutami miodu i pyłku jak cukier i różnego rodzaju ekstraktami białkowymi) w celu zwiększenia ich możliwości produkcji "mięsa". Nie ma bowiem ryzyka zafałszowania miodu. Podobnie sprawa ma się z nadużywaniem pestycydów farmakoterapeutyków zwalczających pasożyty i patogeny pszczół. Ponieważ nie ma ryzyka związanego z zanieczyszczeniem miodu można je używać praktycznie cały sezon - często niezgodnie z procedurą, a także środkami niezatwierdzonymi do użycia leczenia pszczół. Kosztem oczywiście uogólnionego zdrowia pszczół. Proces ten oraz samo słowo "mięso" w nowoczesnym pszczelarstwie moim zdaniem świetnie ilustruje bezduszny charakter utowarowienia życia i pracy pszczół w logice systemu, którego celem jest akumulacja kapitału, a zatem wieczny wzrost produktywności. Przyp. tłum.
O szuflandii, czyli Pracowni Słownika Polszczyzny XVI wieku | Pogawędnik Filozoficzny 112
fenomenalny odcinek nt mozolnej i fascynującej pracy grupy toruńskich leksykografów zajmujących się całościową analizą polszczyzny XVI wieku i tworzeniem słownika tejże (już wydane ponad 30 tomów!)...
Polisemia, inaczej wieloznaczność, występuje wówczas, gdy jedno słowo ma wiele znaczeń. Na przykład, wspomniany we wcześniejszym tutku "zamek" może oznaczać budowlę warowną, albo mechanizm w drzwiach.
Nieco innym zjawiskiem jest homonimia. Homonimy to odrębne słowa (wyrazy) o takiej samej wymowie, pisowni, albo jednym i drugim. Przykładem homonimów (a konkretnie homofonów, czyli wyrazów o identycznej wymowie) może być "morze" (akwen) i "może" (czasownik).
Póki co, wszystko jasne. Jednakże istnieją również homonimy, które mają identyczną pisownię i wymowę, np. "ranny" jako "występujący o poranku", i "ranny" jako "zraniony". Słowa polisemiczne mogą też różnić się odmianą, np. "w tych drzwiach nie ma zamka", ale "w tym mieście nie ma zamku".
Jak więc odróżnić polisemy od homonimów? Otóż, podstawowym kryterium zdaje się być etymologia. Z polisemem mamy do czynienia, jeżeli dane słowo uzyskuje nowe znaczenie. Tak np. "zamek" — budowla, to nowe znaczenie dla "zamku" — mechanizmu.
Z homonimami mamy do czynienia, jeżeli dwa odrębne słowa otrzymują tę samą pisownię i wymowę. I tak np. "ranny" w jednym znaczeniu wywodzi się z rzeczownika "rano", a w drugim z "rana".
Oczywiście, taki podział jest dosyć nieostry, i językoznawcy nie zawsze się zgadzają, co do klasyfikacji.
Na koniec dodam, że rzecz jasna mogą istnieć polisemiczne homonimy, tzn. homonimy, z których przynajmniej jeden ma wiele znaczeń. I tak "dam" jako czasownik jest homonimem "dam" jako l.mn. polisemicznego rzeczownika "dama".
"Znaczenie słowa to sposób jego użycia. Tego bowiem uczymy się, gdy słowo wciela się najpierw w nasz język. [...]
Jedną z głównych przyczyn schorzeń filozoficznych jest jednostronna dieta: karmimy swe myśli przykładami jednego tylko rodzaju. "
Rzućcie proszę sugestię, jak nazwać kategorię na forum, rznaczoną na wpisy wielotematyczne i nie pasujące do innych istniejących działów. Moje pomysły (groch z kspustą, melanż, mikser...) są kompletnie przestarzałe.